Rola witamin i składników mineralnych

Witaminy i składniki mineralne są w małych ilościach niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju organizmu. Ponieważ nie mogą zostać wytworzone w organizmie, musimy je dostarczać z dietą. Aby zapewnić dzieciom zdrowy wzrost i rozwój oraz zapobiec niedoborom u dorosłych, ustalono zalecaną dzienną dawkę tych składników. Przy zdrowym, urozmaiconym odżywianiu zdrowa osoba w każdym wieku powinna przyjąć   dostateczną ilość witamin i składników mineralnych pochodzących wyłącznie z diety. Nie zawsze jest jednak możliwe utrzymanie odpowiednio urozmaiconej dietę i wtedy może być konieczne dodatkowe dostarczanie witamin i składników mineralnych. Również w pewnych okresach naszego życia zapotrzebowanie na poszczególne składniki mineralne lub witaminy może być zwiększone i wówczas również powinniśmy przyjmować produkty witamin i składników mineralnych.
Należy odpowiednio się odżywiać, wykorzystując świeże, naturalne produkty spożywcze. W naszej diecie nie może zabraknąć surowych warzyw i owoców. Należy również zadbać o przyjmowanie właściwej ilości płynów, szczególnie podczas nadmiernego wysiłku fizycznego oraz w okresie upałów.

nAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY NIEDOBORÓW WITAMIN I SKŁADNIKÓW MINERALNYCH

• monotonne i niewystarczające odżywianie (np. w przypadku stosowania ograniczeń w diecie);
• zwiększone zapotrzebowanie podczas ciąży lub karmienia;
• zwiększone zapotrzebowanie spowodowane nadużywaniem alkoholu, paleniem papierosów lub stosowaniem doustnych środków antykoncepcyjnych;
• zwiększone zapotrzebowanie u niemowląt i dzieci w okresach szybkiego wzrostu;
• zwiększone zapotrzebowanie w sytuacjach stresowych i dużym obciążeniu fizycznym;
• choroby (np. ciężkie infekcje, choroby żołądka i jelit) lub przyjmowanie niektórych leków (np. antybiotyków), które zakłócają wchłanianie witamin z pożywienia;
• duża potliwość (np. w trakcie intensywnych i systematycznych treningów sportowych), która powoduje nadmierną utratę soli;
• nadmierne wydalanie lub zmniejszone przyjmowanie płynów, np. biegunka i wymioty powodujące utratę elektrolitów;

Kiedy może być konieczne dodatkowe przyjmowanie produktów witamin i składników mineralnych

• w wymienionych wyżej stanach niedoborów witamin i składników mineralnych;
• w okresie ciąży i karmienia piersią;
• u noworodków i niemowląt i małych dzieci (witaminy D i K);
• u wcześniaków;
• u dzieci w okresie intensywnego wzrostu;
• w chorobach prowadzących do niedożywienia;
• w niewydolności nerek wymagającej diety niskobiałkowej, w złym przyswajaniu pokarmów, odwodnieniu (gdy należy uzupełniać braki potasu oraz innych soli mineralnych);
• w przeziębieniu i grypie, gdy witamina C może okazać się pomocna;
• u kobiet po menopauzie w celu zapobiegania osteoporozie;
• w diecie wegetariańskiej (nie zawierającej mięsa, mleka i jaj), w której brak witaminy B12, żelaza i wapnia.

Możliwe skutki uboczne nadmiernego przyjmowania witamin i składników mineralnych

Witaminy i składniki mineralne uważane są za cudowne składniki odżywcze i dlatego panuje wyobrażenie, że ich przyjmowanie nie powoduje skutków ubocznych. Jednak nadmierne spożywanie tych związków może spowodować potencjalnie poważne zaburzenia w organizmie. 

• Nadmiar witaminy A może powodować ból głowy, nudności, biegunkę, suchość i świąd skóry, wypadanie włosów i utratę apetytu. Zbyt duże dawki witaminy A przyjmowane w ciąży mogą być przyczyną wad wrodzonych dziecka - kobiety w ciąży nie powinny bez zaleceń lekarza przyjmować preparatów witaminy A.
• Nadmiar witaminy D może prowadzić do niewłaściwego odkładania wapnia w tkankach miękkich, ścianach naczyń krwionośnych i nerkach oraz do opóźnienia wzrostu u dzieci.
• Nadmiar wapnia może zmniejszyć przyswajanie magnezu i cynku oraz spowodować zaparcie i nudności. Towarzyszy im zwiększone ryzyko palpitacji serca i odkładania wapnia w nerkach, co prowadzi do powstawania kamieni nerkowych i uszkodzenia nerek. Należy zasięgnąć porady lekarza przed rozpoczęciem przyjmowania wapnia z wysokimi dawkami witaminy D lub w przypadku występowania uszkodzenia nerek, stwardnienia tętnic, wysokiego ciśnienie lub innych problemów z sercem.
• Nadmiar żelaza może spowodować odkładanie żelaza w narządach, powodując zastoinową niewydolność serca i marskość wątroby.
• Nadmiar potasu lub sodu powoduje poważne zaburzenia rytmu serca i uszkodzenia nerwów i nerek.

Środki ostrożności przed rozpoczęciem przyjmowania produktów witamin i składników mineralnych:

• należy upewnić się, czy przyjmowanie ich jest konieczne oraz można je przyjmować bezpiecznie razem z innymi lekami lub w przypadku istniejących schorzeń;
• witaminy i składniki mineralne zawarte w suplementach diety powinny stanowić jedynie uzupełnienie składników podawanych z dietą i nie mogą być traktowane jako jedyne źródło składników odżywczych.