WITAMINY I MINERAŁY
CZY MAMY ICH WYSTARCZAJĄCO
W POŻYWIENIU?
Rola witamin i składników mineralnych
Witaminy i składniki mineralne są w małych ilościach niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju organizmu. Ponieważ nie mogą zostać wytworzone w organizmie, musimy je dostarczać z dietą. Aby zapewnić dzieciom zdrowy wzrost i rozwój oraz zapobiec niedoborom u dorosłych, ustalono zalecaną dzienną dawkę tych składników. Przy zdrowym, urozmaiconym odżywianiu zdrowa osoba w każdym wieku powinna przyjąć dostateczną ilość witamin i składników mineralnych pochodzących wyłącznie z diety. Nie zawsze jest jednak możliwe utrzymanie odpowiednio urozmaiconej dietę i wtedy może być konieczne dodatkowe dostarczanie witamin i składników mineralnych. Również w pewnych okresach naszego życia zapotrzebowanie na poszczególne składniki mineralne lub witaminy może być zwiększone i wówczas również powinniśmy przyjmować produkty witamin i składników mineralnych.
Należy odpowiednio się odżywiać, wykorzystując świeże, naturalne produkty spożywcze. W naszej diecie nie może zabraknąć surowych warzyw i owoców. Należy również zadbać o przyjmowanie właściwej ilości płynów, szczególnie podczas nadmiernego wysiłku fizycznego oraz w okresie upałów.
nAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY NIEDOBORÓW WITAMIN I SKŁADNIKÓW MINERALNYCH
- monotonne i niewystarczające odżywianie (np. w przypadku stosowania ograniczeń w diecie);
- zwiększone zapotrzebowanie podczas ciąży lub karmienia;
- zwiększone zapotrzebowanie spowodowane nadużywaniem alkoholu, paleniem papierosów lub stosowaniem doustnych środków antykoncepcyjnych;
- zwiększone zapotrzebowanie u niemowląt i dzieci w okresach szybkiego wzrostu;
- zwiększone zapotrzebowanie w sytuacjach stresowych i dużym obciążeniu fizycznym;
- choroby (np. ciężkie infekcje, choroby żołądka i jelit) lub przyjmowanie niektórych leków (np. antybiotyków), które zakłócają wchłanianie witamin z pożywienia;
- duża potliwość (np. w trakcie intensywnych i systematycznych treningów sportowych), która powoduje nadmierną utratę soli;
- nadmierne wydalanie lub zmniejszone przyjmowanie płynów, np. biegunka i wymioty powodujące utratę elektrolitów;
Kiedy może być konieczne dodatkowe przyjmowanie produktów witamin i składników mineralnych
- w wymienionych wyżej stanach niedoborów witamin i składników mineralnych;
- w okresie ciąży i karmienia piersią;
- u noworodków i niemowląt i małych dzieci (witaminy D i K);
- u wcześniaków;
- u dzieci w okresie intensywnego wzrostu;
- w chorobach prowadzących do niedożywienia;
- w niewydolności nerek wymagającej diety niskobiałkowej, w złym przyswajaniu pokarmów, odwodnieniu (gdy należy uzupełniać braki potasu oraz innych soli mineralnych);
- w przeziębieniu i grypie, gdy witamina C może okazać się pomocna;
- u kobiet po menopauzie w celu zapobiegania osteoporozie;
- w diecie wegetariańskiej (nie zawierającej mięsa, mleka i jaj), w której brak witaminy B12, żelaza i wapnia.
Możliwe skutki uboczne nadmiernego przyjmowania witamin i składników mineralnych
Witaminy i składniki mineralne uważane są za cudowne składniki odżywcze i dlatego panuje wyobrażenie, że ich przyjmowanie nie powoduje skutków ubocznych. Jednak nadmierne spożywanie tych związków może spowodować potencjalnie poważne zaburzenia w organizmie.
- Nadmiar witaminy A może powodować ból głowy, nudności, biegunkę, suchość i świąd skóry, wypadanie włosów i utratę apetytu. Zbyt duże dawki witaminy A przyjmowane w ciąży mogą być przyczyną wad wrodzonych dziecka - kobiety w ciąży nie powinny bez zaleceń lekarza przyjmować preparatów witaminy A.
- Nadmiar witaminy D może prowadzić do niewłaściwego odkładania wapnia w tkankach miękkich, ścianach naczyń krwionośnych i nerkach oraz do opóźnienia wzrostu u dzieci.
- Nadmiar wapnia może zmniejszyć przyswajanie magnezu i cynku oraz spowodować zaparcie i nudności. Towarzyszy im zwiększone ryzyko palpitacji serca i odkładania wapnia w nerkach, co prowadzi do powstawania kamieni nerkowych i uszkodzenia nerek. Należy zasięgnąć porady lekarza przed rozpoczęciem przyjmowania wapnia z wysokimi dawkami witaminy D lub w przypadku występowania uszkodzenia nerek, stwardnienia tętnic, wysokiego ciśnienie lub innych problemów z sercem.
- Nadmiar żelaza może spowodować odkładanie żelaza w narządach, powodując zastoinową niewydolność serca i marskość wątroby.
- Nadmiar potasu lub sodu powoduje poważne zaburzenia rytmu serca i uszkodzenia nerwów i nerek.
Środki ostrożności przed rozpoczęciem przyjmowania produktów witamin i składników mineralnych:
- należy upewnić się, czy przyjmowanie ich jest konieczne oraz można je przyjmować bezpiecznie razem z innymi lekami lub w przypadku istniejących schorzeń;
- witaminy i składniki mineralne zawarte w suplementach diety powinny stanowić jedynie uzupełnienie składników podawanych z dietą i nie mogą być traktowane jako jedyne źródło składników odżywczych.